SMP NEGERI 3 GRINGSING: BUDAYA JAWA

Crita Rakyat

-->

DUMADOSIPUN NAMI DHUSUN

ING WEWENGKON BATANG

Sumber bahan :

Buku sejarah dumadosipun kitha Batang.
Buku legenda-legenda ing kabupaten Batang.
Cariyosipun Mbah Supandi sesepuh dhusun Gringsing Kabupaten Batang.

Dumadosipun nami dhusun ing wewengkon Batang, menika asal-usulipun wonten sambung rapetipun kaliyan perjuanganipun Sultan Agung Hanyakrakusuma nalika brastha kumpeni wonten ing Batavia. Perjuanganipun dereng nate kasil awit katelasan tedha wonten ing marginipun, satunggaling wekdal Sultan Agung Hanyakrakusuma nggadhahi pangangkah badhe nyerang malih dhateng Batavia, saderengipun dhateng Batavia panjenenganipun Sultan Agung Hanyakrakusuma paring dhawuh dumateng para abdi ingkang wonten ing wewengkon pesisir ler seganten jawi, supados mbikak lan ndamel laladan pasabinan, ingkang mangkenipun badhe kangge ndamel lumbung tetedhan. Rikala Sultan Agung niti prikasa laladan ingkang kangge pasabinan kalawau kepanggih kaliyan putri ingkang sulistya ing warni inggih punika putri Kali Salak ingkang nama Rantansari, Panjenenganipun kasengsem lan kepengin mundhut dados prameswari.

Sultan Agung utusan abdinipun ingkang nama Jaka Bahu, putra Ki Ageng Cempaluk ing Kesesi, wewengkon Pekalongan, supados ngaturaken Rantansari kalawau dhateng Mataram, ananging Jaka Bahu sareng kepanggih lan sumerep kaliyan Rantansari piyambakipun ugi kasengsem, Rantansari ugi nglanggati Jaka Bahu. Jaka Bahu bingung manahipun lajeng piyambakipun matur kaliyan ramanipun Ki Ageng Cempaluk, ramanipun paring eguh pratikel, Jaka Bahu supados kesah dhateng dhusun Kali Beluk ( Warung Asem ). Kangge nglanggati tresnanipun dhateng Rantansasri Jaka Bahu kesah dhateng dhusun Kali Beluk, ing dhusun Kali Beluk wonten satunggaling kenya ingkang memper kaliyan Rantansari, naminipun Endang Wuranti.

Jaka Bahu manggihi tiyang sepuhipun Endang Wuranti, tiyang sepuhipun Endang Wuranti menika padamelanipun sadeyan srabi. Jaka Bahu matur menawi mboten kawaratan putrinipun badhe kaboyong dhateng Mataram, amargi Sultan Agung ngersaken Endang Wuranti dados prameswarinipun. Tiyang sepuhipun nyarujuki putrinipun kaboyong dhateng Mataram.

Sultan Agung Hanyakrakusuma mboten nggadhahi raos cubriya dhumateng kenya ingkang sulistya ing warni menika, bilih kenya punika sanes Rantansari ingkang dipunkajengaken. Sareng badhe kalenggahaken ing dhampar kencana Endang Wuranti mboten kiyat lajeng kantaka, sasampunipun sadar endang Wuranti dipundangu kaliyan Sultan Agung, Endang Wuranti ngaken bilih piyambakipun menika anakipun bakul srabi ing dhusun Kesesi, amargi piyambakipun menika memper kaliyan Rantansari mila dipunutus dening Jaka Bahu nggantosaken Rantansari.

Midhanget aturipun Endang Wuranti, Sultan Agung duka sanget dhateng Jaka Bahu, Jaka Bahu lajneg kaukum dening Sulatan agung supados mbikak alas roban, dene endang Wuranti amargi kajujuranipun Sultan Agung maringi ganjaran arupin sesotya lan nitahaken bilih srabi damelanipun tiyang sepuhipun Endang Wuranti badhe dipunremeni tiyang kathah. Salajengipun Jaka Bahu nindakaken ukumanipun inggih menika mbikak wana roban, ing mriki kawiwitan dumadosipun nami-nami ing laladan kitha Batang.

Rikala Jaka Bahu nindakaken tugas ukuman pikantuk pacoban ingkang awrat, kathah penderkipun ingkang pejah, sareng dipuntiti pranyata ingkang nyebabaken inggih menika gangguan saking para siluman ingkang dipunpandegani dening Raja siluman ingkang nama Dadung Ngawuk. Kanthi ngerahaken sedaya kasektenipun Jaka Bahu ingkang agelar senopati Bahureksa saget ngalahaken para siluman kalawau.

Sareng tugas mbikak wana rampung, giliranipun ndamel aliran lepen lan bendungan kangge nginggahaken toya lepen Lojahan. Aliran lepen menika sapunika katelah lepen Kramat. Riakala ndamel bendungan Bahureksa lan penderekipun dipunganggu dening siluman Uling ingkang dipun pandegani dening Kala Drubiksa, tanggul bendungan dipunjebol lan dipunrisak dening siluman uling, Bahureksa mandhap piyamabak nangani perkawis kalawau. Siluman Uling kabrastha, kathah korban ing pihak siluman uling, rah pating pececer ing ing lepen ndadosaken toya lepen abrit kados tlutuh wit gowok, pramila papan menika sapunika kawastanan Kedhung Gowok.

Kala Drubiksa ingkang asalipun saking Ujungnegara, miturut panuturan turun-tumurun pesisir Ujungnegara menika Dermaga ingkang kangge ndarat Jung-jung saking manca negari, mila papan menika katelah Ujungnegera. Drubiksa lan prajuritipun ndamel Benteng kanthi sesideman ing sisih kilen Ujungnegera, benteng ingkang kangge sesideman menika sapunika dados dhusun Sedeman wewengkon Klidang Lor. Rikala piyambakipun mengertosi bilih prajuritipun kathah ingkang pejah amargi tingkah polahipun Bahureksa, Drubiksa kaliyan prajuritipun saking Ujungnegera minggah mangidul mlipir lepen Lojahan sapunika lepen Sambong lan maranipun lepen Kramat, kanthi kasektenipun Drubiksa Bahureksa saget kadesek mundur. Bahureksa ngginakaken siasat enggal, saking saranipun tiyang sepuhipun Bahureksa inggih menika Ki Ageng Cempaluk, supados mbujuk adhinipun Drubiksa ingkang nami Drubisawati, amargi pambujukipun Bahureksa kalawau Drubiksawati nyagahi biyantu dhateng Bahureksa. Drubisawati mendet pedang piyandelipun Drubiksa ingkang nami Pedang Suwedang. Drubiksa lan prajuritipun saget katumpes dening Bahureksa.

Sampun saantawis dangu Drubiksa lan prajuritipun pejah, balung-balungipun keli kintir ngantos dumugi ing pesisir, ing antawisipun balung gandhu (dengkul), dening warga pesisir papan panggenan ingkang wonten balung gandunipun kalawau dipunwastani pesisir Sigandhu.

Ugi dipuncariyosaken nalika rikala Bahureksa bebedak kidang nuruti pikajengipun garwanipun ingkang nembe nyidam dhahar daging kidang. Bahureksa ningali Kidang ingkang nembe mangan suket, amargi dumuginipun Bahureksa menika sami kaliyan arahipun angin pramila para Kidang kalawau mambet kringetipun Bahureksa, mangertosi bilih wonten bebaya Kidang kalawau sami mlajar sedaya. Bahureksa mbudidaya ngoyak kidang ananging mboten kiyat ngoyak, amargi kidang ingkang mlajar langkung cepet, kidang ingkang mlajar mboten temtu arahipun malah wonten ingkang kejebur lepen, suwanten sikil-sikil kidang ingkang kejebur lepen menika pating kecopak, suwanten ingkang pating kecopak menika dados sebutan dhusun Kecepak.

Rombongan kidang ingkang mlajar ing sapinggiring lepen tumuju mengaler, Bahureksa ngetutaken tepak kidang buronanipun. Ilining lepen ingkang dipunliwati kidang kalawau sapunika dados lepen Klidang lan dhusun Klidang.

Pambudidayanipun Bahureksa ngoyak kidang kandeg amargi katelasan daya. Bagaskara sampun lingsir mangilen, Bahureksa rumaos sayah lan lenggah wonten ing rerungkutan, amargi raos sayah ingkang kalangkung lan angin ingkang sumilir ndadosaken ngantukipun Bahureksa, piyambakipun lajeng sare, sareng wungu Bahureksa kejot amargi ing sangajengipun wonten satunggaling Pedang ingkang tumancep ing siti, Suwedang mekaten nguda raosipun Bahureksa, medalipun pedang ingkang tumancep ing siti kalawau ndadosaken gumun lan gawok manahipun, menapa malih pedang kalawau lajeng ical, kados-kados namung nyapa dumuginipun Bahureksa wonten ing papan ngriku, papan leremipun Bahureksa kalawau ing samangke kasebat pasarean Suwedang.

Wekdal ingkang sampun mepet, amargi sampun sonten Bahureksa nglajengaken ngetutaken lampahiun kidang mengaler, ananging sasampunipun lumampah dangu mboten wonten satunggal kemawon kidang ingkang saget kacepeng. Bahureksa rumaos pepes manahipun awit mboten saget nuruti semahipun anggenipun ngidam daging kidang.

Mboten watawis dangu Bahureksa nggadhahi pamanggih awon, badhe nggantos daging kidang ngangge daging kewan sanesipun, kaleresan ing sacelakipun ngriku wonten maesa ingkang sami nyeggut suket, maesa kalawau lajeng dipunpanah. Kenging, ananging maesa kalawau malah mlajar sinaosa sampun kathah rah ingkang medal, maesa kalawau taksih mlajar njegur seganten lan klelep, sareng kumambang maesa kalawau sampun pejah, saking katebihan bathang maesa njumbul kados dene sela karang, saking menika laladan panggenanipun maesa kumambang kawastanan Karang Maesa.

Ningalai kadadosan menika Bahureksa rumaos getun awit sampun ndadosaken sato ingkang mboten dosa pejah. Bahureksa janji ing salebetipun manah sampun mboten badhe bebedhag malih langkung-langkung kidang. Bahureksa wangsul, sinambi ngempalaken pring lan kajeng ingkang wonten ing sapinggiring gisik, kajeng lan pring kalawau dipuntata kados prau utawi gethek, laladan ngempalipun kajeng-kajeng kalawau lajeng katelah Batang.

Sadumuginipun nggriya Bahureksa nyariyosken sedaya lelampahanipun dhumateng semahipun, Bahureksa rumaos lega manahipun awit semahipun mboten duka. Semahipun sampun mangertos bilih garwanipun inggih menika Bahureksa sampun temen-temen mbudidaya anggenipun pados daging kidang.

Kacariyosaken bilih sasampunipun kasil nuntasaken tugas ukumanipun, Bahureksa saha prajuritipun lajeng tatatata kangge tumuju dhaten Batavia.

SMP NEGERI 3 GRINGSING

Pages

02 June 2009

BUDAYA JAWA

1 comment:

Search This Blog